Herken en erken de professional

De monteur was een onderdeel aan het uitbouwen. Mij viel de efficiëntie van zijn handelen op; hoe snel hij zijn gereedschap oppakte en weer weglegde, en hoe trefzeker hij gereedschap plaatste. Voor hij de kabels losmaakte, pakte hij een klein potje met felgroene verf en een kwastje in de dop, het leek op nagellak, en markeerde snel de connectoren die hij van plan was van elkaar los te maken. "Dat scheelt straks weer zoeken bij het monteren," zei hij met een glimlach naar mij.

Ik bedacht me dat ik dat onderdeel misschien ook zou kunnen uitbouwen, maar dat ik er veel meer tijd voor nodig zou hebben dan hij, de professional. Ik ben blij dat ik professionalisme niet alleen kan zien, maar het ook kan waarderen. Ik denk dat het herkennen van professionalisme voor iedereen belangrijk is, en ik hoop dat het jou helpt als ik vertel hoe mijn leerproces verliep.

Stap één

Het begon voor mij heel lang geleden met een merkwaardige fascinatie voor een leeg computerscherm. Zo'n blanco vel zorgde (en zorgt nog steeds) voor een wat vreemde opwinding. Je staat met zo'n leeg scherm aan het begin van iets wat letterlijk alle kanten op kan, en het was voor mij een grote uitdaging om op zo'n manier te schrijven, dat het prettig te lezen zou zijn. En dus ging ik schrijven. Het maakte mij eerlijk gezegd toen niet zo veel uit waarover. Ik schreef een soort van weekboekje, ik maakte vakantieverslagen. Ik vond het leuk. Maar dat was niet genoeg.

Stap twee

Mijn werk als tijdelijke medewerker zat er bijna op en ik had een sollicitatiebrief geschreven. Een collega kreeg daar hoogte van, en bood aan om er eens naar te kijken. Samen gingen we achter de computer zitten. Uiterst kritisch werd mijn tekst gefileerd. "Wat wil je hiermee eigenlijk zeggen?" - "Oké, dat kan veel korter, kijk." En zo werd me in ongeveer een uur tijd de essentie van het schrijven bijgebracht; heel kritisch kijken naar wat je hebt opgeschreven, en hoe je het hebt opgeschreven. Vooral niet aarzelen om een lap tekst weg te gooien, wanneer je een beter (en vaak korter) alternatief bedenkt.

Hoe de IT-er een auteur werd

Zo begon mijn schrijfcarrière. Ik was me er destijds niet van bewust dat ik met die twee stappen de belangrijkste basisingrediënten voor een professionele loopbaan bezat; 1. dat je iets erg leuk vindt, en 2. dat je kritisch leert kijken naar je eigen handelen.

Ongeveer vanaf dat moment ging ik bij mijn eerste vaste werkgever serieus schrijven. Ik was als systeembeheerder hardcore IT-er, maar schreef over alles wat ik onder handen kreeg. Dat ging over hard- en software, maar ook over processen en gebeurtenissen. Het begon met louter interne publicaties voor ons eigen bedrijf, maar al heel snel realiseerde ik me dat deze artikelen ook voor anderen interessant konden zijn. Vanaf het moment dat ik mijn eerste stuk aan een redacteur had aangeboden (het van oorsprong interne stuk werd in zijn geheel geplaatst als artikel in een magazine), raakte het voor mij in een stroomversnelling. Ik werd snel ook redacteur, en werd gevraagd in meerdere redactieraden.

Iets meer dan tien jaar was ik IT-er geweest toen ik me bedacht dat ik het schrijven nog leuker vond dan het werken met computers (wat ik overigens ook altijd leuk heb gevonden). Ik nam ontslag, en besloot het in plaats van als parttime journalist, het te gaan proberen als fulltime journalist.

Hoe de auteur professional werd

Had ik toen het besef dat ik een professionalisme had opgebouwd? Welnee, dat kwam veel later pas. Op dat moment stond ik nog vol verbazing in de wereld. Hoe was het mogelijk dat ik met schrijven mijn geld kon verdienen? Iedereen die de lagere school had doorlopen, kon toch schrijven?

Het hielp erg dat ik mee mocht helpen op de redactie van een groot IT-blad. Ik leerde de redacteuren kennen, en het was me al snel duidelijk dat ik helemaal niet voor ze onder deed. Integendeel, het feit dat ik zelf IT-er was geweest, gaf me in sommige gevallen een streep voor.

Op die redactie moest ik een artikel beoordelen van een freelance auteur die ik wel hoog had zitten om zijn vakkennis. Tot mijn verbazing was de structuur van zijn artikel een rommeltje en wemelde het van de stijl- en zelfs spelfouten. Toen ik mijn bevindingen kenbaar maakte, moest mijn collega lachen. "Ja, we zijn minstens een uur bezig met zijn stukken."

Het besef groeide dat ik mee kon doen in de top. Ja, iedereen kon schrijven, maar niet zoals ik. Sterker nog, zelfs gevestigde journalisten konden niet zo schrijven als ik. Maar het verhaal is nog niet helemaal afgelopen.

Als professionals elkaar tegenkomen

In het overleg dat ik als hoofdredacteur met de uitgever had (ik spring weer wat jaren verder) ging het om een sterauteur van ons blad, een goede IT-er die het schrijven er bij deed. "Hij schrijft zulke goede stukken, misschien moeten we iets extra's voor hem doen?" vroeg de uitgever. Inhoudelijk waren die stukken inderdaad ijzersterk, maar ik moest wel in ieder artikel anderhalf uur stoppen om het leesbaar te maken, en dat vertelde ik de uitgever. "Misschien vind hij het dan leuk als hij van ons een schrijfcursus krijgt? Dan snijdt het mes aan twee kanten," zo opperde hij. Ik vond het een goed idee, en bood aan om die sessie dan zelf te verzorgen. De auteur vond het inderdaad leuk en zo gingen we op een middag achter een computer zitten, met daarop een artikel wat hij net had geschreven. Tot mijn verbazing zaten er maar heel weinig fouten in het stuk. Zelfs zo weinig, dat ik hem aan de hand hiervan niet zo veel zou kunnen leren. Ik heb er toen een eerder artikel van zijn hand bijgepakt, en samen zijn we langs de wijzigingen gelopen die ik had gemaakt. "Kijk, dat kan beter zo, en dit kun je beter anders zeggen." Gedurende die sessie werd me langzaam duidelijk, dat hij alles al wist wat ik hem vertelde. Ik kon hem niets leren!

"Ja," zo gaf hij toe; "ik weet het allemaal wel, en daarom heb ik dat in het laatste stuk ook toegepast." Maar waarom, was mijn logische vraag, waarom deed hij het dan niet altijd zo? "Nou, ik schrijf het hele verhaal snel op, en om het beter leesbaar te maken, daar heb ik dan meestal geen zin meer in. Dan denk ik 'het is wel goed zo' en ga er van uit dat jullie het wel beter maken."

Ook dit was voor mij een openbaring. Een professional die de kennis en kunde in huis heeft, en desondanks bewust iets half-af inlevert, omdat hij zelf de energie niet kan opbrengen voor die laatste stap, en wellicht ook omdat hij beseft dat een ander het sneller kan.

Professional versus amateur

Hier zijn de verschillen tussen de professional en de amateur:

• De echte professional vindt het leuk wat hij doet, en alleen maar om die reden is hij bereid om veel meer energie in het eindresultaat te steken dan de amateur.

• De professional is behalve energie, ook bereid om meer geld te besteden aan alles wat het eindresultaat positief kan beïnvloeden (denk aan gereedschap).

• De professional is door de intensiteit waarmee hij met zijn werk bezig is, in staat om veel meer ervaring op te doen in alle aspecten van zijn werk. Dus niet alleen in het werk zelf, maar ook in het voor- en natraject, de organisatie er omheen en wat er voor nodig is, zoals gereedschap.

• De professional is over het algemeen door zijn ervaring behendiger, en heeft veel minder tijd nodig dan de amateur.

Weet dat je amateur bent

Ik weet dat ik op één gebied professional ben en het is altijd leuk om dat professionalisme in te kunnen zetten om anderen te helpen; omdat ze het zelf niet kunnen, of om het sneller te doen dan zij het zelf kunnen. Op heel veel andere gebieden ben ik amateur (zo mag ik graag doe-het-zelven).

Volgens mij is het belangrijk dat je de professional herkent en erkent. In jezelf, maar ook in een ander, en dat je het ook erkent als je ergens amateur in bent.

Heb je een klus waarvan je denkt dat je het zelf kunt? Dan moet je je drie dingen afvragen: 1. kan ik het echt? 2. heb ik de tijd? en 3. vind ik het leuk om te doen? Als het drie keer ja is, dan moet je het zelf doen. Met een beetje hobbyen is ook niets mis. Maar wees je er dan tenminste van bewust dat je aan het hobbyen bent en een professional het waarschijnlijk sneller en misschien zelfs beter doet.

(eigen foto)